Medische experts: Pilot met MRI mogelijk opmaat naar bevolkingsonderzoek protstaatkanker

NIJMEGEN, 24 november 2022 – Nieuw onderzoek van radioloog prof. dr. Jelle Barentsz van het Radboudumc in Nijmegen kan de opmaat zijn naar een landelijk bevolkingsonderzoek naar prostaatkanker, zoals de EU graag wil.

In Nederland krijgen elk jaar 10.000 mannen prostaatkanker. Van hen sterven er 3000 aan de ziekte. Jaarlijks meldden 40.000 mannen zich met een verhoogde PSA-waarde in hun bloed bij het ziekenhuis. Door bij hen eerst een MRI te maken, in plaats van direct over te gaan tot prostaat weefselprikken kan de helft van die biopten en 16 procent aan onnodige behandelingen voorkomen worden. Bovendien kan zo jaarlijks 8 miljoen euro aan zorgkosten worden bespaard. Dat is in een eerdere 4M-studie onder leiding van Barentsz aangetoond.

Hoewel eerst een MRI-onderzoek in plaats van een weefselprik al sinds 2019 de richtlijn is bij onderzoek naar prostaatkanker, gebeurt dat toch niet altijd en overal zo bleek op het afscheidssymposium van prof. dr. Jelle Barentsz  van het Radboudumc in Nijmegen. Dat ligt vaak aan onbekendheid met de richtlijn bij arts en patiënt, ouderwetse inkoopstromen bij ziekenhuizen of belangentegenstellingen tussen beroepsgroepen. Ook is de kwaliteit van zo’n MRI niet overal goed genoeg om de juiste diagnose te stellen en is er een tekort aan deskundige radiologen, MRI-scanners en laboranten. Oplossingen zijn onder andere het opzetten van een landelijk kwaliteitsnetwerk prostaat-MRI - zo nodig in gespecialiseerde behandelcentra - waar radiologen wel de juiste MRI-scans kunnen maken. Ook zou het Capaciteitsorgaan dat de benodigde jaarlijkse instroom in de opleidingen tot professionals in de zorg berekent moeten terugkomen op zijn conclusie dat er in de toekomst minder radiologen nodig zijn.

Tijdens het symposium deden Barentsz en een panel bestaande uit patiëntenorganisatie, radiologen, urologen, zorgbestuurders, industrie en voormalig minister Ab Klink van VWS, aanbevelingen om alle belemmeringen voor een betere diagnostiek van protstaatkanker via PSA en MRI weg te nemen. VWS en het Zorginstituut zouden het landelijke kwaliteitsnetwerk moeten inbedden in de regionale zorg en inzetten op meer instroom van personeel. Beroepsvereniging de Nederlandse Vereniging voor Radiologie (NVvR) zou een landelijk kwaliteitsnetwerk prostaat-MRI op moeten zetten gebaseerd op door hen te ontwikkelen en te implementeren kwaliteits- en kwantiteitsnormen, als onderdeel van een kwaliteitsbeleid.

Barentsz had minister Ernst Kuipers van VWS voorafgaand aan het symposium al gevraagd of er niet een bevolkingsonderzoek prostaatkanker moet komen, gebaseerd op PSA-screenings gevolgd door een combinatie van diagnostische tools en MRI, vergelijkbaar met het  al bestaande bevolkingsonderzoek darm-, borst- en baarmoederhalskanker. Dat is ook in lijn met de aanbeveling van de Europese Commissie die vindt dat Nederland in 2025 het bevolkingsonderzoek moet opvoeren en uitbreiden naar prostaat-, long- en maagkanker. 

Kuipers geeft in aan dat er nog twijfels zijn of een bevolkingsonderzoek voldoende  effectief is. Daar is aanvullend onderzoek voor nodig om de gezondheidswinst aan te tonen en dat is nu precies wat professor Barentsz met een multidisciplinair team na zijn emeritaat gaat doen. Kuipers staat daar positief tegenover. ,,Wie weet is dat een opmaat naar een bevolkingsonderzoek prostaatkanker. Ik wens je ontzettend veel succes. Ik zie absoluut de mogelijkheden”, zei de minister in een videoboodschap naar aanleiding van het afscheid van professor Barentsz. 

Barentsz is daar blij mee. ,,De aandacht en steun van de minister is zondermeer terecht, want dankzij de technologische vernieuwing op het terrein van diagnostiek kunnen we prostaatkanker eerder ontdekken en de zorg nóg beter, sneller, efficiënter en doelgerichter maken en zinloze overdiagnostiek en daarmee zinloze en onnodige risicovolle behandelingen verder terugdringen en kosten besparen”, stelt hij.