'Nederland heeft ieder plukje bos keihard nodig'

Dit is een expertquote van Daan Bleichrodt (IVN Natuureducatie), in het kader van ANP Expert Support. U kunt dit bericht, of delen hiervan gebruiken op uw kanalen. Aanleiding: Bezetters Sterrebos balen van arrestatie, maar blijven (2) | ANP

Het Sterrebos in Born vormt deze week het toneel van het spanningsveld tussen natuur en economische ontwikkeling. Een deel van het oude bos, dat er al ligt sinds de achttiende eeuw, moet wijken voor een nieuwe productiefaciliteit van Nedcar. Helaas hebben we amper nog zulk oud bos in Nederland.

Geschat wordt dat we nog 3 procent van onze oorspronkelijk bomen over hebben. Deze stukjes oud bos staan in kleine plukjes verspreid over het land. En we hebben ieder plukje keihard nodig. Helemaal als je bedenkt dat slechts 9 procent van Nederland uit bos bestaat – en daarmee bungelen we onderaan in Europa. Ter vergelijking: België heeft 23 procent bos en behoort daarmee ook tot de achterhoede. Toch gek voor een land dat vroeger bekend stond als Holzland , ofwel houtland.

Kleine bossen slaan meer CO2 op

Pieter de Frenne en Kris Verheyen van de Universiteit van Gent deden onderzoek naar kleine bossen in Europa. De bossen waren vaak kleiner dan een voetbalveld. Je zou denken dat deze bosjes niks bijdragen aan het tegengaan van de opwarming van de aarde, maar niks is minder waar. Uit hun onderzoek blijkt dat kleine bosjes per vierkante meter veel meer CO2 opslaan dan grote bossen. De temperatuur is er hoger, er valt meer licht binnen en daardoor groeien bomen sneller en krijgen ze meer bladeren. Ze slaan daardoor meer en sneller koolstof op.

Meer biodiversiteit in kleine bossen

Kleine bossen huisvesten vaak ook meer diersoorten dan grote bossen. In grote bossen valt minder licht, de meeste diersoorten wonen dan ook in de lichtere bosrand. En kleine bosjes zijn eigenlijk gewoon bosranden. Ecologen van Wageningen University & Research ontdekten tussen 2018 en 2021 meer dan 934 verschillende dier- en plantsoorten in 11 Tiny Forests in Nederland. Een Tiny Forest is 200 vierkante meter groot, dat is de oppervlakte van een tennisbaan. Dit onderzoek laat zien hoeveel leven er schuil gaat in kleine bossen.

In deze kleine oude boskernen ligt ook genetisch goud opgeslagen. Deze bomen zijn niet gecultiveerd en daardoor genetisch meer divers dan opgekweekte soortgenoten. Het diverse genenpakket van deze bomen zorgt ervoor dat ze beter bestand zijn tegen klimaatverandering.

Meer lokale neerslag door kleine bossen

Tussen 2017 en 2019 werd Nederland geteisterd door droogte en neerslagtekorten. Meer kleine bossen zouden kunnen helpen deze droogte te voorkomen. Volwassen bomen drinken per dag 500 liter water en dat verdampen ze. De waterdamp pakt zich hoog in de lucht samen tot regenwolken en valt vaak regionaal. Terwijl waterdamp die uit de stad opstijgt vaak blijft hangen als nevel. De regendruppels zijn te licht om te vallen, doordat ze zich vermengen met uitlaatgassen en fijnstof. Een klein bos van een paar hectare kan de regionale neerslagpatronen al beïnvloeden en bijdragen aan minder droge zomers.

Bomen beschermen ons

Bomen kunnen zich niet verweren tegen mensen. Sinds het begin van de Industriële Revolutie hebben mensen meer dan de helft van alle bossen wereldwijd geveld. Die grootschalige ontbossing draagt in grote mate bij aan het verlies van biodiversiteit, de opwarming van de aarde en de massale insectensterfte in de afgelopen decennia. Als we willen voorkomen dat de insecten (en daarmee ook alle andere soorten) uitsterven en de aarde niet nog verder opwarmt, dan hebben we juist meer kleine bossen nodig.

Daan Bleichrodt is initatiefnemer van het Tiny Forest-project van IVN Natuureducatie